به جای مقدمه: موسی بندری

انسان قصه گوست. و قصه بخشی از هویت انسان را می سازد. در هر جا و هر زمان. زمان و مکان  تعریف های خاص خود را اؤ قصه دارند. انسان می رقصد، می نوازد، می خواند، نقش در می آورد و قهر می کند. از ترس، از شجاعت، از شادمانی، از اندوه، از بی پناهی، از پناهداری، از حسرت، از آرزو و از…

انسان هایی که در محیط جغرافیایی خاصی ـ هرمزگان ـ می زیند لابد از این قرار، روزی، روزگاری موسیقی و رقص، شناسنامه هنری این مردمان بود. امروز اما شعر شناسنامه او را می سازد. یا حداقل به نوعی جای آن را می تواند پر کند. هر چند بخشی از این عقب کشیدن بر می گردد به امکان فضای هنری در این سرزمین، بخشی هم …

می گویند انسان در زبان وجود دارد. زبان آینه هستی انسان است و انسان زبانمند است. برای همین با نگاهی به گویش هرمزگان، مهم گفته شده ی بالا را می توانیم در آن منعکس کنیم.

به بیت (ترانه، تصنیف و به تعبیری شعر) بر می خوریم به چَمَک (رقص) ساز (موسیقی) تیارت (نمایش) و چی چی کا (قصه) یعنی همه اینها با این مردمان بوده، در آنان بوده است.

هرمزگان هم تابعی از این سرزمین، تحولاتی را از سر گذرانده و می گذراند. انسان های امروزیش را در وجود می آورد. با همان مدنیتی نا متوازن، گسسته و در هم آمیز. سری در گره های تو در توی سنت و سری در پیچاپیچی مدرنیت.

ساز او نتوانسته بود بار این تحولات را در خود بدوش کشد. تا جایی که بخشی از این ساز به اضمحلال نزدیک شده . موسیقی زار «ساز و لیوا» رقصش در همآویزی که زیبایی دیگری را تعریف می کند. ناخورند سنت،‌ پسند نو. تئاتر بلاخره به ساز و ساختی می رسد! یا می تواند برسد. یا هر چه بهتر که برسد. شعرش آینه انعکاس،‌بازتاب تحول را نقش انداز می شود، یا شده،‌چه احتمال شونده. اما قصه اش…

این شماره ویژه نامه فرهنگی ـ ادبی «داماهی» سر آن را دارد که نگاهی به این بخش از هویت مردمان این سریان بزند.

اگر شعر مدرن در این خطه و تحولات آن توانست ردها، بسترها، راه هایی را به جا نهد که امروز خوب هم می نهند، یا حداقل قابل اعتنا از کار درآید. قصه مدرن (داستان) مجهور مانده، غریب و بیشتر ناشناخته.

به لایروبی آن که دست می بریم. اولین چهره حسن کرمی است. آثاری در نشریات دهه 50 چاپ کرده مثل خوشه  بازار وهنر رشت ، جنگ اصفهان که به دلیل محدودیت در دسترس نبوده و تنها داستانی از او در مجموعه سه جلدی داستانهای کوتاه ایران «همیان با ستارگان» توانستیم بدست آوریم.

در جلد دوم «همیان با ستارگان»

داستان کوتاه «هیاهو» از حسن کرمی چاپ و در مختصر معرفی او را از زمره پایه گذاران ادبیات داستانی بومی بر می شمرند. دومین نفر . هر جا صحبت داستان نسل اول می شود نام محمد زمانی می آید که از او اثری  نیافتیم در رجوع به هم نسلان او اما همه بر این مهم صحه می گذاشتند. و ابراهیم منصفی (رامی) که قرار بود عزیزی یکی از کارهای او را بدستمان برساند. متاسفانه این مهم انجام نگرفت. و با توجه به این که فیلمنامه های بیشتر آثار سینمایی کوتاه حسن بنی هاشمی را او می نوشته، نشان از ذهن قصوی او را دارد.

اما همه می دانیم از ذهنیت تا عمل راه  کمی هم نیست. هم چنان که نام عبدالهادی معتمدی هم بگوشمان خورده که اتفاقاً از نمایشنامه نویسان خوب و از پایه گذاران تئاتر مدرن در این منطقه بوده است به ویژه نوشتن و اجرای نمایشنامه «زار» که تحولی در نگرش تئاتری منطقه محسوب می شود. و از همین مقیاس می توان ذهن قصوی ایشان را هم پذیرفت با همان اما و اگر مذکور.

اؤ کارهای قدیمی مسعود فرح هم که اشاراتی به آثار داستانی خود دارند متاسفانه در دسترسمان قرار نگرفت اما داستان امروزی تر او را موقعیتی غنی شمردیم.

حضور عباس عبدی در این منطقه هر چند در فضای شعری آن غنیمتی بود و هست، اثری داستانی به نام «اعتصاب» از وی در جنگ «برج» شماره دوم اسفند ماه 1359 که به همت نویسنده و شاعر محمد محمد علی و محمد وجدانی بیرون  آمده است را فراهم این مهم دانستیم، هم چنان که متنی از آثار قدیم منصور نعیمی، که   می تواند به این غنایم بیافزاید.

آیا اگر همه این عزیزان و آثارشان بهتر از این فراگرد می آوردیم نسلی از داستان نویسی در این خطه شکل نمی گرفت؟ ]اقرار به ناتوانی[

آیا اگر نسل امروز که حداقل به لحاظ کمّی قابل اعتناست و در شور و احساس داستان نویسی ست از این پشتوانه و تجربه،‌ ریشه یا هر اسم دیگر آگاه بود. بهره می گرفت،‌ارتباطی می یافت، امروز جا پای محکم تر نداشت؟ ]اقرار به آرزو[

قرارمان بر هیچ پاسخ یگانه ، دوگانه و چند گانه هم نیست.

امروز به اعتبار همین بخش اندک که ارائه می شود ادبیات داستانی در اشکال، نحله مختلف در این منطقه پی گرفته می شود. خوب و بدش لابد اثرها باید بگویند. اثر ها هم لابد باید تریبونی بیابند به ویژه که این نسل بیشتر جوان اند ـ محصل، دانشجو ـ  آینده احتمالاً بهتر می شود شنید، دید یا فهمید.

پراکنده هایی از موسی بندری در نشریاتی مثل عصر پنجشنبه، نافه، معیار و یکی دو دیگر چاپ شده است . یکی دو داستان از هادی کیکاووسی و صبرا نامی هم.

کسانی هم با جدیت پی در پای داستان نویسی اند، در صفحاتی از هفته نامه های محلی به چاپ آثاری به عنوان داستان همت نهاده اند. امسال پنج سال می شود که در جوار کنگره شعر فضایی هم برای داستان جوان در این خطه خواب دیده اند یا طرح کشیده اند.

همه این ها نشانه های حرکت و رفتار داستان نویسی هرمزگان می تواند باشد. از این رو این ویژه نامه ـ گفتیم که ـ مدخلی بر این مبحث می تواند باشد. هم از این رو برای یافتن ریشه ها از نشریات و کتب قدیم تر چون جلد دوم «همیان با ستارگان» و داستان«هیاهوی» حسن کرمی از آن و «برج» داستان «اعتصاب» عباس عبدی سود جسته است با آثاری از دیروز و امروز تا چه پیش آید چه در نظر کشد.