مارسل پروست

:: حسن کرمی

نویسنده نام آور فرانسوی (1871ـ1922) شاهکار بزرگ وی اثر معروفش «در جستجوی زمان از دست رفته» و «زمان باز یافته» در حدود ده جلد به بیشتر زبان‌های دنیا و اخیرا سه جلد آن به فارسی برگردانده شده است. از دیگر آثار او «زن زندانی» و «روزها و کام ها» و «ژان سنتوی» و سپس مجموعه مقالات و نامه‌های وی را باید نام برد. 

دوست من

مطالعه این کتاب برای من کشفی تازه و غنیمتی بس بزرگ بود. این کتاب دریچه های جهانی را بر رویم گشود که خود همیشه در آن می زیستم. ولی متاسفانه ناتوان از آنگونه نگاه نتوانسته بودم با توجهی لازم وآن چنان به آن بنگرم شاید هم توانایی نگاهی از اینگونه فقط از مارسل پروست برآید وشاید هم از دیگران. اما به هر جهت در حد همین آگاهی من خود را به اندازه مدیون این نویسنده بزرگ فرانسوی و آقای  مهدی سحابی مترجم فارسی آن می‌دانم گرچه خود پیش از آن در این جهان بسیار زیسته و از دریچه های ویژه روحم به لحظه های زود گذر هستی و لحظه هایی آنگونه بی همت نگریسته‌ام که ماندگاری قرنها وکتیبه ها را داشته اند در حافظه ام. اما این نگاه موشکاف و متامل و دقیق که گویا به شکارسایه هاو لحظه ها و اجسام این جهان نشسته، این که به ژرفای زمان وروح آدمی و جوهره هنرها این چنین خیره می نگرد وبازتاب دیده وفهمیده هاش را آنگونه شاعرانه برکاغذها می‌آورد.

این مرد آراسته و با فرهنگ اروپایی با عطر و طعم تربیت وشخصیت پاریسی ـ فرانسویش با تمام اسنوبهای اشرافی انسانی برگزیده وعامش ناگهان در لحظه‌ای برای این بندری ایرانی فقیر وبسیار دور از آن همه عطر و طعم تربیت و فرهنگ بر گزیده موجودی آنچنان آشنا و نزدیک می شود که خود متعجب از این خویشاوندی بی تناسب حیرت می کنم. چرا که دیگر تمام قرب وبعدها و تطورات زندگی وآداب و....

زبان در برابر این اشتراکات روحی وذهنی رنگ می بازد و از یاد می رود. او نه تنها از شکوه بی گفتگوی سنگهای استوارکلیساها و مجموعه آن معماری استادانه و شگفت انگیز اروپایی، نه از زیبایی سوناتی که در ذهن او از شدت شگفتی و نزدیکی، شخصیت و حالتی انسانی یافته نه از حضور گلهای «کویچ» با آن رنگ و عطر در چشم انداز ومسیر راهش نه از لحظه های دگرگون شونده و پرنقش و نگار دریا و تابلوهای نقاشی یا طرح و بازتاب نام ها و جامه ها و شهرها و اشیاء بلکه بیشتر از انگیزه های عمیق ودرونی عشق ودلدادگی انسان می گوید.

از حالات و جذبه های دوستی و مهر از اشتیاق عظیم زنده بودن و راز تغییرات و نوسانات روحی آدمی در برابر شک _ ایمان ـ حسادت و یاس. او از روحیات انسان می گوید که خود او و انسانهای دیگراند و هر حس تازه ای را تجزیه وتحلیل وموشکافی می کند تا آنجا که تنها از هنر مند بزرگی چون او بر می‌آید.

گویی او بر پرده ای از مخمل و در خواب، سخنگویان ورعنا راه می رود بی آنکه نگران لغزش خویش بر کلمات باشد. او لحظه های گذشته ی بیداری و هوشیاری را در حالتی از خواب فرا می خواند و از آنها سخن می گوید آنچنان باریک در لحظه ها وحیات خود فرو می رود که گویی سودایی جز این در سر ندارد.

وجود لذتی را که از مطالعه این کتاب حس کرده ام با لذت از هیچ کتاب ونوشته ی دیگری مقایسه نمی توانم کرد. امیدوارم شما بتوانید این کتاب را با فراغت و آرامش وتوانایی دریافتی بیشتر مطالعه نموده واز آن بیشتر من لذت برید.